مراد از وقوف
1) مراداز وقوف-رکنی آن-مسمای بودن دران مکان است.هرچند خیلی کم باشد مثل یک دقیقه[1] وشامل تمامی مواردسواره پیاده نشسته خوابیده راه رفتن و غیر آن میشود.(م953)
2) اگردرتمام وقت بیهوش یاخواب[2] باشد وقوف باطل است. (م954)
زمان وقوف
3) بودن درعرفات از زوال روزنهم تا غروب شرعی[3] – که وقت نماز مغرب است- بنابر احتیاط واجب [4]لازم است ولی تمام آن رکن نیست که به ترک آن حج باطل شود پس اگر کسی بعد از زوال، کمی توقف کند و برود، یا طرف عصر بیاید، حج او صحیح است اگرچه عمداً باشد.(م 955)
جواز تأخیر وقوف از ظهر
4) تاخیر وقوف از اول ظهر به مقدار کم- مثلا به مقدار نماز ظهر و عصر با فرض جمع[5]- معلوم نیست حرام باشد، ولی احتیاط در عدم[6] تاخیر است.
وقوف اضطراری عرفات
وقوف اضطراری عرفه، شب عید است؛ و مراد از شب، تا طلوع فجر است.[7]
حدود عرفات و مشعر
5)حدودی که برای عرفات و مُزدَلَفه و منی مشخص شده است، چنانچه مورد اطمینان یا تصدیق اهل محل باشد، معتبر است.[8] (958م)
صعود به جبل الرحمه
6) در وقت وقوف، بالا رفتن از جبل الرحمه، مکروه است.[9] (959م)
ترک وقوف
7)اگر کسی با عمد وعلم[10]، وقوف رکنی را ترک کند- یعنی در هیچ جزئی از بعد از ظهر تا مغرب، در عرفات نباشد- حجش باطل است، و برای او وقوف در شب عید که وقوف اضطراری است، کفایت نمی کند.(م960)
اغما بعد از عرفات
8) اگر شخصی قبل از درک مشعر، بیهوش شود، و تا بعد از اعمال حج به هوش نیاید[11] ، جهت احراز خروج از احرام، عمرۀ مفرده [12]به جا آورد و در سال بعد حج را اعاده کند.(م961)
خروج عمدی قبل از غروب
9)اگر کسی عمداً، پیش از غروب شرعی، از عرفات کوچ کند و از حدود آن بیرون رود، چنانچه نادم شود و برگردد و تا غروب توقف کند، بنابر اقوی، [13]چیزی بر او نیست، لکن احتیاط در کفّاره به یک شتر است؛ و همچنین[14] اگر بدون پشیمان شدن، برای حاجتی بازگردد ولی بعد از رسیدن، با قصد قربت توقف کند، چیزی بر او نیست.[15]
و اگر بعد از کوچ، مراجعت نکند، کفارۀ آن یک شتر است که باید آن را در راه خداوند [16]در هر جا [17]که بخواهد، قربانی کند، و احتیاط مستحب آن است که در مکه قربانی کند؛ و اگر متمکن از قربانی نباشد، هیجده روز روزه بگیرد[18]؛ و احتیاط مستحب[19] آن است که هیجده روز، پشت سر هم باشد.(م962)
خروج سهوی قبل از غروب
10)اگر شخصی سهواً از عرفات خارج شود سپس متذکر شود، باید مراجعت کند؛ واگر مراجعت نکرد، گناهکار است؛ ولی بنابر اقوی، کفّاره ندارد[20] گرچه احوط است؛ واگر یادش نیامد، چیزی بر او نیست. (م963)
وقت اضطراری عرفات
11)اگر کسی بواسطۀ عذر- مثل فراموشی و تنگی وقت[21] و....[22]-هیچ جزئی از زمان وقوف را درک کند، برای وی وقوف مقداری از شب عید هر چند اندک، در عرفات، کفایت می کند . این زمان، وقت اضطراری عرفات[23]، محسوب می شود.(م965)
12)کسی که بواسطۀ عذر، روز نهم را وقوف نکرده، اگر وقوف اضطراری عرفات را عمداً و بدون عذر[24]، ترک کند، ظاهراً حج او باطل می شود، اگرچه وقوف به مشعر را درک کند.(م966)
مقدار وقوف
13)وقوف از طلوع صبح تا کمی قبل[25] از طلوع آفتاب، واجب است، ولی تمام آن، رکن نیست؛ بلکه رکن، وقوف مقداری از بین الطلوعین[26] است اگرچه بقدر یک دقیقه باشد؛ پس اگر کسی وقوف رکنی را ترک کند[27] حج او باطل می شود.(م970
بودن شب دهم در مشعر
14)بودن شب دهم تا طلوع صبح در مشعر الحرام- بنابر احتیاط واجب[28]- لازم است و باید این وقوف با نیت اطاعت خداوند متعال انجام شود.[29] (971)
15)پس از وقوف در عرفات، آیا حاجی مجاز است در شب عید، به مشعر نرود، مثلاً چند ساعتی به مکه برود و پیش از اذن صبح یا پیش از نیمه شب خود را به مشعر برساند، یاباید مستقیم به مشعر برود؟[30](م973)
زمان وقوف و کوچ معذورین
16)برای معذورین- مثل زنها، بچه ها، بیماران، پیرمردان، اشخاص ضعیف و اشخاصی که باید پرستار یا راهنمای آنها باشند[31]- جایز است که بعد از مقداری توقف در مشعر، به منی کوچ کنند؛ و احتیاط [32]واجب آن است که پیش از نصف شب، حرکت نکنند؛ بنابراین برای این اشخاص، وقوف بین الطلوعین، لازم نیست؛ و احتیاط مستجب آن است که اگر توقف مشکل نباشد، تخلف نکنند.(م974)
زمان کوچ از مشعر
17)کمی قبل از طلوع آفتاب، کوچ[33] از مشعر، بنابر اقوی جایز، بلکه مستحب است[34] به گونه ای که قبل از طلوع آفتاب، از وادی«محسّر» نگذرد؛ و اگر گذشت، گناهکار است ولی کفّاره بر[35] او واجب نیست؛ و احتیاط آن است که وقتی حرکت کند که قبل از طلوع آفتاب، وارد وادی محسّر نشود.(م975)
.
زوال عذر پس از درک اضطراری و بازگشت به مشعر
18)اگر معذور پس از وقوف اضطراری مشعر الحرام از مشعر خارج شد، و پیش از طلوع فجر عذر او برطرف شد، آیا بازگشت به مشعر الحرام برای درک وقوف اختیاری لازم است؟[36] (م977)
خروج قبل از فجر از مشعر
19)کسی که شب یا قسمتی از آن در مشعر بوده، اگر قبل از طلوع صبح عمداً و بدون عذر از مشعر بیرون رود و تا طلوع آفتاب برنگردد، در صورتی که وقوف عرفه از او فوت نشده، بنابر مشهور حج او صحیح است، و باید یک گوسفند کفّاره بدهد، ولی احتیاط [37]برخلاف آن است.(م979)
وقوف اضطراری مشعر
20)کسی که با عذر، وقوف بین الطلوعین یا وقوف شب را، درک نکند، اگر [38]مقداری از طلوع آفتاب تا ظهر- اگرچه کم باشد – در مشعر توقف کند، حج او صحیح است.[39] (م980)
عدم توقف در مشعر
21)اگر کسی بدون توقف در مشعر، به منی رفته؛ و در خارج منی به دست غیر مومن قربانی کرده؛ و در خارج منی حلق کرده[40]- بنابر احتیاط واجب- باید قربانی و حلق واعمال مکه را اعاده کند و عمرۀ مفرده بجا آورد و حج را اعاده کند وتا حلق و اعمال بعد از آن انجام نگرفته و عمرۀ مفرده را انجام نداده، دراحرام باقی است.[41] (م984)
اقسام درک و قوفین
عدم درک هیچ وقوفی که مسلّماً حج او باطل است؛ و باید با همان احرام، عمرۀ مفرده[42]، به جا آورد و اگر
گوسفند[43] همراه داشته باشد، احتیاطاً ذبح کند؛ و اگر ترک وقوفها از روی عذر بوده، با دارا بودن شرایط
استطاعت در سال بعد،[44] حج به جا آورد.
و اگر عدم درک دو موقف، از روی تقصیر بوده، حج بر او مستقرمی شود و باید سال دیگر-چه شرایط را دارا
باشد یا نباشد-حج به جا آورد.[45]
این شخص که حج او باطل شده، باید جهت خروج از احرام ، عمرۀ مفرده به جاآورد؛ و بنابر احتیاط مستحب[46]،
جهت انجام آن، ابتدا در نیت ، به آن عدول کند.
در ک اختیاری عرفات با اضطراری مشعر
در ک اختیاری عرفه با اضطراری مشعر در روز؛ یعنی اضطراری نهاری مشعر،که اگر ترک اختیاری مشعر، عمدی بوده، حج او باطل؛[47] و گرنه صحیح است.
در ک اختیاری عرفه با اضطراری شب مشعر
درک اختیاری عرفه با اضطراری شب مشعر؛ یعنی قبل از طلوع صبح، که اگر ترک اختیاری مشعر با عذر
بوده، حج او صحیح و گرنه بنابر احتیاط واجب[48] باطل است.
درک اضطراری شب مشعر و اضطراری عرفه
درک اضطراری لیلی مشعر و اضطراری عرفه[49] که در این صورت، اگر ترک اختیاری عرفه، عمدی نبوده[50] ،ظاهراً
حج او صحیح است؛
و اگر اختیاری یکی را عمداً ترک کرده باشد، حجش بنابر اقوی[51] در ترک عرفات و بنابر احتیاط در ترک مشعر[52]
باطل است؛
.
.
درک اضطراری عرفه و اضطراری روزانه ی مشعر
درک اضطراری عرفه واضطراری یومی مشعر که اگر ترک یکی از دواختیاری، عمدی باشد، حج اوباطل و گرنه
صحت، بعید نیست، گرچه احتیاط[53] با دارا بودن شرایط وجوب، اعاده در سال بعد است.
درک اختیاری یا اضطراری عرفه به تنهائی، و احتیاط واجب در این صورت، اگر ترک اختیاری مشعر عمدی نبوده، اتمام و اعاده [54]است؛ و گرنه حج او باطل است
درک اضطراری عرفه به تنهائی که در این صورت حج، باطل است.[55]
درک اختیاری مشعر[56]؛ در این صورت اگر ترک وقوف عرفه عمدی نباشد، حج او صحیح، و گرنه باطل است.
.
.
.
درک اضطراری روز مشعر به تنهائی، که حج او باطل است.[57]
درک اضطراری شبانه مشعربه تنهائی، در این صورت، اگر ترک وقوف عرفات عمدی نباشد، ظاهراً [58]حج او صحیح است و گرنه باطل است.
[1] .آیه الله صافی، آیه الله گلپایگانی: به قدری که عرفاً بگویند در عرفات توقف کرده است.
آیه الله مکارم: بهتر است به این مقدار قناعت نکند.
[2] آیات عظارم اراکی،نوری: بدون آن که قبلاً قصد وقوف کرده باشد خواب باشد، وقوف او باطل است.
آیه الله تبریزی: اگر قبل از خواب قصد وقوف کرده، ولو در هنگام وقوف خواب باشد، مانعی ندارد
آیه الله سیستانی: اگر در اول وقت وقوف مثلا آن را قصد کند و بعد از آن بخوابد یا بیهوش شود، تا آخر وقت کافیت می کند و اگر بدون این که قصد وقوف کرده باشد در تمام وقت در حال خواب یا بیهوش باشد وقوف از او حاصل نشده است و اما اگر قبل از وقت قصد وقوف کرده ولی در تمام وقت خواب یا بیهوش باید کفایت این وقوف محل اشکال است.
آیه الله صافی، آیه الله گلپایگانی: ولی اگر پیش از وقت درعرفات باشد و قصد وقوف کند و به همین قصد بخوابد و اتفاقاً در تمام وقت بیدار نشود صحت وقوف او بعید نیست و اگر بعد از قصد وقوف ودخول وقت بخوابد ضرر ندارد و وقوف او صحیح است.
آیه الله مکارم:هر گاه قبلاً به عرفات آمده و نیت کرده باشد صحیح است.
[3] آیه الله سیستانی: تا غروب آفتاب.
[4] آیه الله بهجت، ایه الله خویی: وقوف درعرفات برای شخص مختار بنابر احتیاط از اول زوال تا غروب
آیه الله تبریزی:وقوف در عرفات برای شخص مختار بنابر احتیاط از اول ظهر روز نهم ذی حجه تا غروب است، واظهر این است که می تواند تایکی ساعت بعد از ظهر وقوف را تاخیر نماید.
آیه الله سیستانی واجب بودن وقوف از ااول ظهر مبنی بر احتیاط است و اظهر این است که جایز است آنرا از اول ظهر به مقدار انجام یک غسل و خواندن نماز ظهر و عصر پشت سر هم تأخیر اندازد(مناسک، مسأله 368)
[5] آیه الله تبریزی، آیه الله خویی: اظهر این است که می تواند تا یک ساعت بعد از ظهر وقوف را تأخیر نماید.
آیه الله خامنه ایک جواز تاخیر از اول وقت، به اندازه خواندن نماز ظهر و عصر و مقدمات آن، بعید نیست.
[6] آیات عظام اراکی، صافی، فاضل،گلپایگانی، مکارم، نوری: این احتیاط ترک نشود.
آیه الله بهجت: این احتیاط لزومی است(مناسک شیخ، ص 60)
[7] آیات عظام اراکی،سیتانی، فاضل، نوری: و درک مقداری از آن، کفایت می کند؛
آیه الله خویی: وشب تا طلوع آفتاب است.(المسائل الشرعیه، ج1، ص 367)
آیه الله مکارم: درک مقداری از آن هر چند کم باشد کافی است.
[8] آیه الله سیستانی: اگر این حدود دست به دست از قدیم اخذ شده باشد معتبر است، مادام که اطمینان درخطای آن پیدا نشود
آیه الله مکارم:معمولا مورد قبول اهل محل است، بنابراین تابلوها یا علاماتی که گذارده اند معتبر است.
[9] آیه الله سیستانی کوه جبل الرحمه جزو موقف است ولی افضل ایستادن در دامه کوه از طرف چپ آن است(مناسک، مسدله 366)
[10] آیه الله سیستانی: یا جهل تقصیری.
[11] آیه الله خویی: اگر فقط وقوف اختیاری عرفات را درک نماید، اظهر بطلان حج و انقلاب آن به عمرۀ مفرده شده است و باید مناسک عمره را انجام دهد
آیه الله صافی: به حاشیۀ مسألۀ 984 مراجعه شود.
آیه الله فاضل:در فرض مرقوم رمی روز عید را نیابتاً از طرف او انجام دهند و پس از به هوش آمدن، بقیۀ اعمال را خودش انجام دهد و بنابر احتیاط واجب عمرۀ مفردهای بجا آورد و اگر حج بر او مستقر بوده و یا استطاعتش تا سال بعد باقی مانده حج را اعاده کند
آیه الله گلپایگانی: بادرک وقوف اختیاری عرفه اگر بقیه اعمال را انجام دهد حج او صحیح است.(آداب و احکام حج، م756)
آیه الله مکارم: درک وقوف اختیاری عرفی برای صحت حج کافی است، پس اگر به هوش آید بقیۀ اعمال را بجا می آورد و اگر نتواند بجا آورد نایب می گیرد به شر آن که وقت اعمال باقی باشد در غیر این صورت صحت حج او مشکل است و برای خروج از احرام احتیاطاً عمرۀ مفرده بجا آورد.
[12] آیه الله تبریزی: حج او باطل است و از احرام خارج شده و اگر استطاعت وی تا سال بعد باقی باشد حج بر او واجب است.
[13] آیه الله اراکی، آیه الله نوری: احوط کفاره یک شتر است.
آیه الله بهجت: احوط ثبوت کفاره است در صورت برگشتن نیز(مناسک شیخ ص 61)
آیات عظام تبریزی، خامنه ای، خویی، گلپایگانی: در صورتی که پشیمان شده و برگردد چیزی بر او نیست.
آیه الله سیستانی: بیرون رفتناز عرفات قبل از غروب آتفاب از روی عمد و با دانستن حکم آن حرام است، ولی حجّ را باطل نمی کند، و در صورتی که دوباره برگردد به عرفات چیی بر او واجب نیست(مناسک، ص 269)
[14] آیه الله خامنه ای: بیرون رفتن از عرفات قبل از غروب از روی عمد حرام است، ولی حج راباطل نمی کند و در صورت مراجعت کفّاره ندارد.
[15] آیه الله اراکی، آیه الله نوری: احوط کفاره یک شتر است.
[16] آیه الله اراکی، آیه الله نوری: در راه خدا در روز عید قربانی کند
[17] آیات عظام اراکی، تبریزی،خویی، صافی، گلپایگانی،نوری: باید در منی شتر را قربانی کند.
آیه الله بهجت: ظاهر این است که در منی باید نحر کند در روز عید
آیه الله خامنه ای: بعید نیست عدم تعیین ذبح در منی اگرچه احتیاط ذبح در منی است و بنابر احتیاط واجب ذبح باید روز عید باشد.
آیه الله سیستانی: باید در روز عید قربان واحوط آن است که در منی بکشد نه در مکه.
آیه الله مکارم: در منی و احتیاطاً در روز عید باشد.
[18] آیه الله سیستانی: و می تواند روزه را در مکه یا در راه یا پس از بازگشت به وطن بگیرد.
[19] آیه الله اراکی، آیه الله نوری: احتیاط واجب
آیه الله بهجت: اطهر عدم وجوب توالی است
آیه الله تبریزی، آیه الله خویی: بنابر احتیاط..
آیه الله خامنه ای، متعرض این احتیاط نشده اند.
آیه الله صافی، آیه الله گلپایگانی: واجب است.
آیه الله مکارم: این احتیاط ترک نشود.
[20] آیه الله اراکی، آیه الله نوری: لکن کفاره دارد بنابر اقوی.
آیه الله بهجت: اگر مراجعت نکرد در حکم عامد است علی الأحوط(مناسک شیخ، ص 61)
آیه الله تبریزی، آیه الله خویی کسی که از روی فراموشی و یا ندانستن حکم کوچ کند حکم آن حکم عامد است؛ یعنی اگر پس از به یاد آمدن و یا دانستن حکم برنگشت، بنابر احتیاط باید یک شتر کفاره دهدم
آیه الله سیستانی: بنابر احتیاط باید کفاره بدهد.(مناسک، مسأله 270)
آیه الله صافی، آیه الله گلپایگانی: بنابر احتیاط کفّاره بدهد.
آیه الله مکارم: بنابر احتیاط کفاره دارد.
[21] آیه الله سیستانی: و همچنین جاهل قاصر.
[22] آیه الله فاضل: مثل جهل به موضوع یا حکم یا مریضی یاشدّت گرما وسرما
[23] آیه الله سیستانی: و اگر خوف این باشد که بادرک وقوف اضطراری عرفه، وقوف مشعر قبل از طلوع آفتاب از او فوت بشود واجب است اکتفا کند به وقوف مشعر و حجّتش صحیح است.
[24] آیه الله بهجت: موجب بطلان حج است تعمّد ترک وقوف اضطراری عرفه، که از شب عید تا طلوع فجر است، علی الآحوط(مناسک شیخ، ص 60)
[25] آیه الله اراکی: احوط و اشهر وجوب ماندن تا طلوع آفتاب است در مشعر
آیه الله بهجت: بنابر احتیاط ماندن تا طلوع آفتاب روز عید واجب است.
آیات عظام تبریزی،خویی، صافی،گلپایگانی ، مکارم: وقوف در مزدلفه واجب است از طلوع فجر تا طلوع آفتاب روز عید قربان
آیه الله سیستانی: بلکه واجب قسمتی از شب است تاطلوع آفتاب و رکن، وقوع فی الجمله از آن است، پس اگر مقداری از شب را درک کند و قبل از طلوع فجر با علم و عمد کوچ کند حجّش صحیح است ولی گوسفندی را باید کفّاره بدهد و اگر جاهل باشد کفاره ندارد و اگر فقط بخشی از بین الطلوعین بماند و کوچ کند- هر چند عمداً – باز هم حجش صحیح است و کفاره ندارد گرچه گناه کرده است.
[26] آیه الله صافی، آیه الله گلپایگانی: به مقداری که عرفاً بگویند در آنجا توقف کرده است.
[27] نظریه آیات عظام هم در آنجا خواهد آمد.
آیه الله مکارم: اگر شب را در مشعر باشد حج او صحیح است
[28] آیه الله بهجت: احتیاط این است که شب عید را در مزدلفه بیتوته کند.
آیه الله تبریزی، آیه الله خویی: احتیاط این است که شب عید را در مزدلفه بیتوته کند، هر چند وجوب بیتوته ثابت نشده است.
آیه الله خامنه ای: وقت وقوف، از طلوع فجر عید قربان است تا طلوع شمس و احتیاط آن است که از وقت رسیدن به مشعر در شب، قصد وقوف کند
آیه الله سیستانی: واجب است پس از حرکت از عرفات مقداری از شب عید را تا صبح در مشعر الحرام بماند و پس از آن تا طلوع آفتاب نیز باید بماند گرچه کوج کردن به طرف وادی محسر قبل از طلوع آفتاب به اندکی جایز است و جایز نیست از آن تجاوز کند.(مناسک، مساله 372)
آیه الله صافی، آیه الله گلپایگانی: واجب است بیتوته در مشعر و احتیاط آناست که در مشعر ذکر خدا را ترک نکند هر چند مختصر و کم باشد(مناسک فارسی، مسأله 156)
آیه الله مکارم: و مقداری ذکرخدا بگوید.
[29] آیه الله سیستانی: معتبر در عبادات قصد تذلّل و کرنش در پیشگاه حق است.
آیه الله فاضل: نیت این ماندن که یک احتیاط وجوبی است غیر از نیت ماندنی است بنابراین دو نیت جداگانه باید صورت پذیرد.
[30] آیت الله خامنه ای لازم نیست مستقیم به مشعر الحرام برود، می تواند چندساعتی به مکه مکرمه یا جای دیگر برود و پیش از طلوع فجر خود را به مشعر برساند.
آیت الله تبریزی: بنابر احتیاط باید شب عید را در مشرع بیتوته کند
آیت الله گلپایگانی: باید به مشعر بود و به مکه نرود
آیت الله سیستانی: می تواند به مکه یا هر جای دیگر برود
آیت الله مکارم: باید مستقیم به مشعر برود مگر در حال ضرورت
آیت الله فاضل: بلی، مجاز است
[31] آیه الله بهجت: کسی که شب را در مشعر به روز آورده، به قصد وقوف با قصد قربت، بنابر احتیاط متقدّم (979) و دشوار باشد بر او ماندن بعد از طلوع فجر، جایز است که قبل از طلوع فجر از آنجا بیرون رود به سوی منی، مثل زنها و مردهای پیر و کسانی که کار ضروری دارند.(مناسک شیخ، ص 67)
آیه الله تبریزی، آیه الله خویی: کسانی که ناچارند همراه معذورین باشند، اگر بتوانند ولو یک لحظه قبل از طلوع آفتاب به مشعر برگردند باید برگدند و در فرض عجزء اگر بتوانند قبل از ظهر روز عید به آنجا برگردند باید برگردند.
آیه الله فاضل: بلی لازم است همراهان معذورین و کسانی که عذر آنها برطرف شد. در صورت امکان برای درک وقوف اختیاری به مشعر برگردند.
[32] آیه الله خامنه ای: این احتیاط را متعرض نشده اند.
آیه الله سیستانی: جایز است به توقف قسمتی از شب عید در آنجا و حرکت کردن قبل از طلوع فجر به طرف منی اکتفا کنند(مناسک ، ص 274)
آیه الله مکارم: این احتیاط مستجب است
سایر آیات عظام نظرشان این است: همین که مقداری از شب را در مشعر ماندند، می توانند تا قبل از طلوع فجر از آنجا بروند.
[33] آیه الله بهجت: اشهر و احوط وجوب ماندن است تا طلوع آفتاب، پس اگر عمداً پیش از طلوع آفتاب بیرون رود و از وادی محسر تجاوز کند گناه کار است و بعضی یک گوسفند کفاره واجب دانسته اند (مناسک شیخ ص 67)
آیه الله خویی: ماندن تا طلوع آفتاب واجب است و در صورت کوچ قبل از طلوع آفتاب گناه کرده و کفاره ندارد.(مناسک عربی، مساله 373)
[34] آیه الله مکارم: ماندن تا طلوع آفتاب در سرزمین مشعر واجب است واگر قبل از آن عمداً کوچ کند حج او باطل نیست ولی گناه کرده و یک گوسفند باید کفاره بدهد.
[35]آيه الله اراكي:احوط كفاره يك گوسفند است.
آيه الله گلپايگاني احوط دادن يك گوسفند است، ولي اقوي واجب نبودن آن است.(آراء المراجع، ص 338)
[36] آيت الله خامنه اي:اگر اكتفا به وقوف اضطراري مشعر بخاطر عذر بوده و بعدا كشف شده كه عذر ندارد بايد با بود وقت، وقوف اختياري مشعر الحرام را درك كند.
آيت الله تبريزي:بلي بايد برگردد و وقوف اختياري مشعر را درك كند.
آيت الله گلپايگاني ، آيه الله صافي: بازگشت به مشعر لازم است.
آيت الله سيستاني:در فرض امكان لازم است.
آيت الله مكارم:احتياط واجب آن است كه بازگردد
آيت الله فاضل:بلي، بازگشت لازم است.
[37]. آيه الله بهجت:اگر بدون عذر بيرون رود ژيش از طلوع فجر، به شرطي كه علاوه بر بيتوته مشعر، وقوف عرفه از او فوت نشده باشد ، حج او صحيح ولكن بر او يك گوسفند كفاره لازم است و اين قول مشهور و قوي است.(مناسك شيخ، ص 67 و68)
آيه الله تبريزي، آيه الله خويي:حجش باطل است و تبديل به عمره مفرده مي شود، بلي اگر جاهل به حكم بوده و پس از علم ممكن نباشد ولو تا قبل از ظهر روز عيد به مشعر برگردد حجش صحيح است و مي بايست يك گوسفند قرباني كند(مناسك فرض هفتم ص 242)
آيه الله سيستاني:بنابر اظهر حجش صحيح مي باشد و بايد در صورتي كه باآگاهي از حكم شرعي اين كار را كرده باشد يك گوسفند كفاره بدهد(مناسك، مساله 373)
آيه الله صافي، آيه الله گلپايگاني:اين احتياط لازم نيست.
ايه الله مكارم:كسي كه شب را در مشعر مانده و بين الطلوعين را عمداً ترك كرده، حج او صحيح است هر چند گناه كرده و يك گوسفند كفاره دارد.
[38] آيه الله فاضل: اگر وقوف در عرفات را درك كرده باشد
[39].آيات عظام سيستاني،صافي، گلپايگاني، مكارم: حج او صحيح نيست مگر اين كه وقوف اختياري يا لااقل اضطراري عرفات را نيز درك كرده باشد كه حج او صحيح است.
[40] آيه الله بهجت:حجش صيح است وحلق كند و موي خود به مني فرستد.
[41] آيه الله تبريزي:در فرض مزبور كه از مشعر عبور كد ولي توقف نكرد، چنانچه از روي ندانستن مساله وقوف به مشعر را ترك كرد حجش صحيح است و بايد ان اعمال بعد از آن را اعاده كند و بعد از اعاده آنها مي توانند به نيت ديگري يا براي خودش حج بجا آورد.
آيه الله خويي:اگر ترك وقوف مشعر از روي جهل به حكم بوده حجش صحيح است ولي بايد يك گوسفند كفاره بدهد و ذبح وحلق اگر در روز بوده مجزي است.
آيت الله سيستاني: اگر هنگام مرور از مزدلفه قصد وقوف كرده باشد حجش صحيح است و اگر قصدنركده باشد از روي جهل به مسأله ولي ذكرخدا در حال مرور گفته باشد باز هم حجش صحيح است و قرباني اودر خارج از مني از روي غفلت وجهل قصوري صحيح است و حلق او نيز صحيح است ولي اگر در مشعرنه قصد كرده است و نه ذكر خدا گفته است حجش باطل است و بايد اعمال عمره مفرده بجا آورد وطواف و سعي جج او بجاي طواف و سعي عمره كافي است و بايد تقصير كند و باي طواف نساء نايب بگيرد.
آيه الله گلپايگاني: اگر ترك وقوف مشعر عمدي نبوده و از طرفي وقوف اختياري عرفات را درك كرده است و همچنين تمكن از قرباني در مني نداشته و در وادي محسر قرباني كرده واز طرف ديگر از جهت جهل به مساله و غفلت در غير مني حلق كرده، اجزاء بعيد نيست.و در غير صورت فوق، بايد به آنچه در متن آمده عمل نمايد.(مستفاد از مناسك فارسي ص 125 مساله 162، و مجمع المسائل، ج1، ص501 مساله 5، و ج1، ص 491 مساله 10)
آيه الله مكارم:چنانچه ترك وقوف مشعر عمدي نبوده و كارهاي فوق جهلا صورت گرفته، حج او صحيح و اعاده قرباني هم لازم نيست.
[42] آيه الله بهجت:با نيت عدول به عمره مفرده علي الأحوط ، و وجوب ذبح گوسفند كه همراه داشته باشد محتاج به تأمل است، بلي موافق احتياط و مروي در خبر داود رقّي و صحيح ضريس به نقل فقيه است و در سال آينده حج مي كند اگر شرايط مقرره وجوب حج درباره او متحقّق بشود(مناسك شيخ، ص 68 و 69)
آيه الله فاضل:و بهتر است قصد عدول به عمره مفرده بنمايد.
[43] آيه الله خويي متعرض اين فرع نشده اند.
آيه الله صافي، آيه الله گلپايگاني:گوسفند را قرباني كند.
[44]آيه الله صافي، آيه الله گلپايگاني:اگر حج بر او مستقر بوده به حج برود، چه مستطيع باشد يا نباشد.
[45] نظر آيه الله خويي، آيه الله سيستاني اين است واجب است در صورتي كه استطاعتش تا سال بعد باقي بماند و يا حج از سالهاي پيش بر ذمّه ش مستقر شده باشد سال بعد به حج برود.
[46] آيه الله بهجت:بنابر احتياط واجب
آيه الله مكارم:بنابر احتياط واجب
[47] آيه الله سيستاني :چون اختياري مشعر بخشي از شب است تا طلوع آفتاب،اگر بين الطلوعين را عمداً هم ترك كند حجش صحيح است ولي در صورت علم يك گوسفند كفاره واجب است.
[48] آيه الله فاضل:بنابر اقوي باطل است.
نظريه آيات عظام دراين فرض در مساله 979 گذشت.
[49] آيه الله بهجت:اگر اختياري عرفه را عمدا ترك نكرده باشد، صحت حج او بعيد نيست لكن احوط اعاده حج است در سال آينده با شرايط وجوب
[50] آيه الله سيستاني:منظور از صاحب عذر كسي است كه از ماندن شب در مشعر معذور است:ماندن زنان و بيماران و همراهان آنها.
[51] آيه الله صافي، آيه الله گلپايگاني:اگر عمداً اختياري عرفه را ترك كرده باشد ححجش باطل است وكلن نسبت به ترك اختياري مسترم، اگر بدون عذر پيش از اذان صبح از مشعر بيرون برود حجش صحيح است به شر آن كه وقوف به عرفات را انجا داده باشد و شب در مشعر به قصد وقوف مانده باشد ولكن بر ان يك گوسفند كفاره واجب است.
[52] آيه الله سيستاني:اختياري مشعر از شب است تا طلوع آفتاب و حج او در اين صورت حج است،
آیت الله مکارم اگر اختیاری مشعر را عمداً ترک کرده باشد حج صحیح است ویک گوسفند کفّاره دارد.
1آيه لله مكارم: اين احتياط مستحب است
2 آيه الله بهجت:آن كه فقط وقوف اختياري عرفات را درك نمايد كه اظهر در اين صورت صحت حج است مگر آن كه اختياري مشعر را عمداً ترك كرده
آيه الله تبريزي، آيه الله خويي:اظهر در اين صورت اين است كه حج او باطل و به عمره مفرده منقلب مي شود.
آيه الله سيستاني:حج او باطل است و به عمره مفرده منقفلب مي شود. بجز يك صورت و آن اين است كه هنگام عبور از عرفات به مني در مشعر در وقت اختياري ( از شب تا طلوع آفتاب) گذشته باشد و ذكر خدا گفته باشد كه در اين صورت حجش صحيح است هر چند قصد وقوف نكرده باشد از روي جهل به مسأله.
آيه الله صافي :احتياط در ان ترك نشود به اين كه اعمال را به قصد ما في الذّمه از عمره و حج بجاآورد و در سال بعد نيز درصورتي كه حج بر او مستقر بوده يا استطاعتش باقي باشد حج بجا آورد.(مناسك فارسي، ص 158)
آيه الله گلپايگاني:اقوي واشهر صحيح بودن حج است.(آراء المراجع، ص 346)
آيه الله مكارم:حج اوصحيح است واحتياج به اعاده ندارد
3 آيه الله سيستاني، آيه الله مكارم:و بايد عمره مفرده به جا آورد تا از احرام خارج شود.
1آيه الله بهجت: مورد تأمل است هر دواضطراري مشعر كه اينصورت وصورت بعدي است(مناسك شيخ ، ص 69)
آيات عظام تبريزي، خويي، صافي:آن كه فقط وقوف اضطراري مزدلفه را درك كند، كه در اين صورت بعيد نيست حجش صحيح باشد ولي احتياط اين است باقي اعمال را به قصد فراغ ذمه از آنچه به اوتعلق گرفته چه عمره مفردهو چه حج بجا آورد و در سال بعد حج را اعاده نمايد.
آيه الله سيستاني:حج او باطلاست و بدل به عمره مفرده ميشود
آيه الله فاضل: اگر اختياري عرفه را عمدا ترك نكرده باشد، ظاهرا حج او صحيح است.
2آيه الله اراكي صحت حج معلوم نيست واحوط معامله بطلان است.
آيه الله سيستاني:بلكه هر چندازصاحبان عذر نباشد.
آيه الله صافي:دراين صورت اگرچه صحت حجش بعيد نيست ولي احتياط ترك نشود به انجام اعمال به قصد ما في الذّمه از عمره و حچ وبجا آوردن حج در سال آينده در صورت استقرار حج بر او و بقاء استطاعت و در اين جهت فرقي بين اضطراري ليلي ونهاري مشعر نيست.
آيه الله فاضل:در اين صورت اگر وقوف به عرفات را عمدا ترك كرده باشد، حج او باطل است و الا بنابر احتياط حج باطل است اگرچه از ذوي الأعذار نباشد.
آيه الله گلپايگاني: دراين صورت بعيد نيست حجش صحيح باشد اگرچه احوط اعاده است.(مناسك فارسي ص 125 ششم، و مساله 162)
آيه الله مكارم:خالي از اشكال نيست.
مطالب مرتبط
اثار تلفن همراه ارسال نظر برای این مطلب
اطلاعات کاربری
لینک دوستان
آمار سایت
کدهای اختصاصی