-علل الشرائع / ترجمه مسترحمى ؛ النص ؛ ص169-172

حديث كردند از حضرت باقر عليه السّلام كه مي فرمود: چون موريانه عصاى حضرت سليمان .....

علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى، ج‏1، ص: 125
حديث (1) على بن احمد بن محمّد رضى اللَّه عنه مى‏گويد:
محمّد بن ابى عبد اللَّه كوفى، از موسى بن عمران نخعى، از عمويش حسن بن يزيد نوفلى، از على بن ابى حمزه، از ابى نعيم، از حضرت ابى عبد اللَّه عليه السّلام نقل كرده كه آن‏
جناب فرمودند:
نجف همان كوهى بود كه پسر نوح گفت: سَآوِي إِلى‏ جَبَلٍ يَعْصِمُنِي مِنَ الْماءِ  (به زودى بالاى كوهى خواهم رفت كه من را از غرق شدن در آب حفظ مى‏كند) و روى زمين كوهى بزرگ‏تر و مرتفع‏تر از آن نبود، بارى حقّ عزّ و جلّ به كوه خطاب فرمود: اى كوه، آيا از من به تو بايد پناه برده شود؟ پس كوه بلافاصله تكّه تكه گرديد و به طرف بلاد و سرزمين‏هاى شام پرتاب و به ريگ‏هاى ريز و كوچكى مبدّل گشت و بعد از آن به صورت دريايى عظيم درآمد و به درياى «نى» ناميدنش سپس خشك شد و به آن نى‏جف گفتند بعد از آن مردم آن سرزمين را «نجف» خواندند زيرا اداء آن بر زبانشان سهل‏تر و آسان‏تر بود.

علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى ؛ ج‏1 ؛ ص301
باب هشتاد و يكم سرّ بودن تلخى در گوش‏ها و شيرينى در لبها و شورى در چشم‏ها و رطوبت و سردى در بينى‏
حديث (1) پدرم رحمة اللَّه عليه مى‏فرمايد: محمّد بن يحيى از محمّد بن احمد بن ابراهيم بن هاشم، از احمد بن عبد اللَّه عقيلى قرشى، از عيسى بن عبد اللَّه قرشى، وى به طور مرفوع حديث را چنين نقل كرده:
ابو حنيفه بر حضرت امام صادق عليه السّلام وارد شد، امام عليه السّلام به او فرمودند:
اى ابو حنيفه اين طور شنيده‏ام كه تو قياس مى‏كنى؟
ابو حنيفه گفت: بلى، قياس مى‏كنم.
حضرت فرمودند: قياس مكن زيرا اوّلين كسى كه قياس كرد ابليس بود كه به حقّ تعالى عرض كرد: مرا از آتش و آدم را از گل آفريدى چگونه من او را سجده كنم، پس ابليس در اين كلامش بين آتش و گل قياس نمود در حالى كه اگر نور بودن آدم را با نور بودن آتش قياس مى‏كرد به برترى بين دو نور پى مى‏برد و تصديق مى‏كرد كه يكى از ديگرى صفاء و جلايش بيشتر است، بارى تو كه ادّعاء قياس مى‏كنى در سر خود براى من قياس كن و خبر ده به من از دو گوش خود كه چرا ماده تلخ در آن مى‏باشد؟
ابو حنيفه گفت: نمى‏دانم.
حضرت فرمودند: پس تو نمى‏توانى در سر خود قياس نمايى حال چگونه در
حلال و حرام خدا قياس مى‏كنى؟
عرضه داشت: اى فرزند رسول خدا شما از آن به من خبر دهيد كه چرا ماده تلخ در آن مى‏باشد؟
حضرت فرمودند: خداى عزّ و جلّ به خاطر اين گوشها را تلخ كرده كه هيچ جنبنده‏اى در آن داخل نمى‏شود مگر آن كه مى‏ميرد و اگر چنين نمى‏بود حشرات انسان را مى‏كشتند و خداوند مهربان لبها را شيرين قرار داد تا بشر طعم شيرينى و تلخى را حس كند و چشم‏ها را شور گردانيد به خاطر اين كه چشم‏ها پيه بوده و اگر ماده شور در آن نباشد آب مى‏شوند و در بينى رطوبت روان قرار داد به خاطر اين كه هيچ درد و آفتى در سر پيدا نمى‏شود مگر آن كه اين رطوبت آن را خارج مى‏كند و اگر اين رطوبت نمى‏بود مغز سفت و سخت مى‏شد و كرم مى‏گذارد.

علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى ؛ ج‏1 ؛ ص281
ابو عبد اللَّه محمّد بن شاذان بن احمد بن عثمان پروازى مى‏گويد:
ابو على محمّد بن محمّد بن حارث بن سفيان حافظ سمرقندى از صالح بن سعيد ترمذى از عبد المنعم بن ادريس، از پدرش، از وهب بن منبه يمانى‏  نقل كرده كه وى گفت:
يهودى از نبىّ اكرم صلّى اللَّه عليه و آله پرسيد: آيا پيش از اين كه خلق شويد در لوح محفوظ پيامبر بوديد؟حضرت فرمودند: بلى.
يهودى عرض كرد: آيا اصحاب شما پيش از خلقت با شما ثابت بودند؟
حضرت فرمودند: بلى يهودى عرضه داشت: چرا در هنگام تولّد شدن از مادر همچون عيسى بن مريم باعتقاد خود سخن حكمت آميز نفرموديد با اين كه قبلا پيامبر بوديد؟
حضرت فرمودند: موقعيّت من غير از موقعيّت عيسى بن مريم بود، زيرا خداوند عزّ و جلّ ايشان را از مادر بدون پدر آفريد همان طورى كه آدم عليه السّلام را بدون پدر و مادر خلق كرد، و اگر عيسى عليه السّلام هنگام متولّد شدن از شكم مادر سخن حكمت آميز نمى‏فرمود مادرش نزد مردم عذرى نداشت و به او همگان بد گمان مى‏شدند زيرا وى عيسى را بدون داشتن پدر زاييد از اين رو مردم او را مورد مؤاخذه قرار مى‏دادند همان طورى كه زنان محصنه را مورد بازخواست و سؤال و جواب مى‏آورند لذا خداى عزّ و جلّ سخن عيسى و تكلّم او را عذر مادرش قرار داد ولى در من چون چنين موقعيّتى نبود سخن حكمت آميز گفتن ضرورتى نداشت.

علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى ؛ ج‏1 ؛ ص37
باب سوّم سرّ پرستيده شدن بت‏ها
حديث (1) پدرم رحمة اللَّه عليه فرمود: سعد بن عبد اللَّه گفت